Φιλοσοφία

Αν κάπου έχουν τη βάση αλλά και τις ρίζες τους όλες οι αρετές, τούτη η βάση ακούει στο σαγηνευτικό όνομα της ειλικρίνειας. Ουδέποτε  η ψυχή του ανθρώπου δεν λυτρώθηκε και δεν εξυμνήθηκε τόσο πολύ όσο χάρη στην συμβολή της ειλικρίνειας, καθώς μόνο εκείνη κατάφερε να την υπηρετήσει συνετά, ευλαβικά και ελεύθερα.

Μερικές οριστικές διαπιστώσεις ζωής που προέρχονται μεν από την αρχαία σοφία αλλά έχουν διαχρονική ισχύ, ικανές να λειτουργήσουν ως «απόσταγμα» αλλέως «tips» – όπως τα λέμε τώρα οι νεοέλληνες – για νεότερους αλλά και γηραιότερους που δεν τα έχουν (ενδεχομένως) ακόμη ενστερνιστεί και πορεύονται με αμφιβολίες. 

Στην Τρίτη τάξη είχαμε δάσκαλο τον Περίανδρο Κρασάκη. Αυτός είχε μανία με την καθαριότητα. Κάθε μέρα επιθεωρούσε τα χέρια μας, τα αυτιά μας, τη μύτη, τα δόντια, τα νύχια. Δεν έδερνε, δεν παρακαλούσε, μα έλεγε:

Α. -Να μια πυροβολαρχία που ρίχνει κανονιές στ’ αυτιά μας· έχετε την ελευθερία επιλογής να την ακούτε ή να μην την ακούτε;

Β. -Χωρίς αμφιβολία, δεν μπορώ να εμποδίσω τον εαυτό μου να την ακούει.

Κάθομαι μονάχος στον έρημο βράχο, κοντά στη θάλασσα. Ώρες και ώρες κάθομαι και κοιτάζω. Ο ήλιος βασιλεύει μέσα σε μια ήσυχη, νεκρή θάλασσα, χωρίς ένα κυματάκι χωρίς έναν αφρό στο περιγιάλι.

Ο Μπρένιν κι εγώ ήμαστε αχώριστοι για έντεκα χρόνια. Άλλαζα σπίτια, άλλαζα δουλειές, άλλαζα χώρες, ακόμη και ηπείρους. Οι υπόλοιπες σχέσεις μου άλλαζαν επίσης - τείνοντας μάλλον προς το μηδέν. Αλλά ο Μπρένιν ήταν πάντα εκεί - στο σπίτι, στη δουλειά και στο παιχνίδι.

Θα περίμενε κανείς ότι μπροστά στον εκκωφαντικό κίνδυνο που απειλεί το ανθρώπινο γένος, η σωφροσύνη των εθνών θα στρεφόταν στην κατεύθυνση του περιορισμού των πυρηνικών όπλων.

Ό,τι συμβαίνει είναι το ανάποδο. Με την αύξηση των εξοπλισμών ο άνθρωπος πιστεύει ότι πετυχαίνει τη μείωση του κινδύνου πολέμου. Η μεγιστοποίηση του τρόμου, δηλαδή, οδηγεί στον μηδενισμό της απειλής.

Ο δημιουργός παλεύει με ουσία σκληρή, αόρατη, ανώτερη του. Κι ο πιο μεγάλος νικητής βγαίνει νικημένος- γιατί πάντα το πιο βαθύ μας μυστικό-το μόνο που άξιζε να ειπωθεί- μένει ανείπωτο. Δεν υποτάζεται αυτό ποτέ στο υλικό περίγραμμα της τέχνης. Πλαντούμε στην κάθε λέξη.

Η θέσμιση τής κοινωνίας είναι κάθε φορά θέσμιση ενός μάγματος κοινωνικών φαντασιακών σημασιών, πού μπο­ρούμε και πρέπει να καλέσουμε κόσμο φαντασιακών ση­μασιών.

Είμαι υποχρεωμένος, δυστυχώς, εδώ, να περιοριστώ σέ κάποιες κεντρικές ιδέες, βιαστικά διατυπωμένες:

Ο Ναβουχοδονόσορ είχε κάτι κοινό άψυχα αντικείμενα: ήταν πολύ υπομονετικός. Οι μήνες περνούσαν κι αυτός σουλατσάριζε στους προμαχώνες που είχαν φτιάξει τα στρατεύματά του γύρω από την Ιερουσαλήμ, με τη μεγάλη βαβυλωνιακή μύτη του ανασηκωμένη στον αέρα.

Επιστολή 42: Σωστή παιδεία, νομίζω, δεν σημαίνει το να χειρίζεσαι τις λέ­ξεις και τη γλώσσα με ευρυθμία, αλλά το να σε διακρίνει η υγιής νοητική διάθεση να σκέφτεσαι λογικά, να ’χεις σωστές απόψεις για το καλό και το κακό, το ωραίο και το αισχρό.

Η επόμενη προκείμενη είναι ο έρωτας. Ο Φάουστ, προτού παραδοθεί στο διάβολο, δεν είχε περάσει το κατώφλι της οδαλίσκης με το κόκκινο σαλβάρι. Ούτε είχε τραγουδήσει το τραγούδι του γερο-μπέη.